از هود لنز معمولا جلوگیری از ایجاد Flare در تصاویر و همچنین حفاظت از لنز مخصوصا عنصر اپتیکی بیرونی استفاده میشود. هود با جلوگیری از ورود پرتوهای نور غیر مستقیم که در زاویه دید قرار ندارند از ایجاد اثر Flare جلوگیری میکند. جنس پوشش داخلی هود باید به گونه‌ای باشد که دارای کمترین بازتابش نور باشد. هودها معمولا در دونوع تمام گرد یا Round و گلبرگی یا Petal در دسترس هستند. استفاده از هود معمولا برای لنزهایی که دامنه فاصله کانونی گسترده‌ای دارند یا به عبارت دیگر دارای زوم زیادی هستند با بهترین نتیجه همراه نخواهد بود. هود لنزهای واید معمولا گلبرگی و کوتاه است و لنزهای تله دارای هودهای بلند و گرد هستند.
هود لنز چیست؟
هود لنز یا همان آفتاب گیر لنز قطعه‌ای پلاستیکی استوانه‌ای شکل است که جلوی لنز بسته میشود تا از فلر نور جلوگیری کند. فلر به همان الگو‌های دایره‌ای شکل گفته میشود که از طریق شکست نور مستقیم در عدسی دوربین ایجاد میشود و گاهی اوقات حتی به عکس آسیب می زند.اولین دلیل استفاده از هود لنز جلوگیری از تابش نور به لنز برای کاهش کنتراست و جلوگیری از فلر است. تصاویر حاصل از استفاده از هود تصاویری با رنگ بهتر و اشباع بیشتر هستند.
هود لنز
هود لنز یا همان آفتاب گیر لنز قطعه‌ای پلاستیکی استوانه‌ای شکل است که جلوی لنز بسته میشود تا از فلر نور جلوگیری کند. فلر به همان الگو‌های دایره‌ای شکل گفته میشود که از طریق شکست نور مستقیم در عدسی دوربین ایجاد میشود و گاهی اوقات حتی به عکس آسیب می زند.اولین دلیل استفاده از هود لنز جلوگیری از تابش نور به لنز برای کاهش کنتراست و جلوگیری از فلر است. تصاویر حاصل از استفاده از هود تصاویری با رنگ بهتر و اشباع بیشتر هستند.
دلیل دوم برای استفاده از هود محافظت از لنز است. به عنوان مثال جلوگیری از ایجاد اثر انگشت و لکه بر روی لنز و حتی آسیب و شکستگی لنز است. معمولا هودهای لنز محکم و بادوام هستند. از آنجایی که با نصب هود، لنز دیگر در دسترس نیست از خراش نیز در امان است. لنزهای فوق واید هودهای کوتاهی دارند که چندان لنز را حفاظت نمیکنند.
هودهایی که برای لنزهای با فاصله کانونی زیاد مورد استفاده قرار میگیرند لنز را در برابر گرد و غبار و باران محافظت میکنند. البته اگر لنز شما ضد آب نیست نباید اجازه بدهید در معرض باران قرار بگیرد. لنز مهمترین بخش یک دوربین عکاسی برای ارائه تصاویر باکیفیت است.
اما هودهای لنز گران هستند و استفاده از آنها کار راحتی نیست. البته قیمت لنز از هود بیشتر است. برای حمل راحت و جم و جور بودن معمولا هودها به حالت معکوس بسته میشوند؛ اما توجه داشته باشید که این حالت مناسب عکاسی و استفاده از دوربین عکاسی نیست و هنگام استفاده از دوربین عکاسی باید هود به حالت معمول خود نصب شود.
برخی از عکاسان هود را به حالت معمول ( و نه برعکس) خود بر روی لنز نصب میکنند و دوربین را درون یک کاور یا محافظ نیز قرار دهند تا در صورت نیاز بتوانند سریع کار خود را شروع کرده و دیگر نیازی به باز کردن هود از حالت معکوس و بستن آن به حالت معمول و صحیح نباشد. برای استفاده راحت تر و حرکت روان تر هود میتوانید از کمی روغن بدن به شیارهای آن بزنید.
لنزهای سری Canon L معمولا دارای هود هستند. دیگر لنزها نیز در برخی مناطق دنیا مانند آسیا با هود فروخته میشوند.
هدف اصلی استفاده از هود لنز جلوگیری ار تابش نور به لنز است. اگر از لنز Prime استفاده میکنید که فاصله کانونی لنز Prime ثابت است و قابلیت زوم ندارد، هودی مناسب برای آن شبیه یک لوله است و غالبا انتهای بزرگی نسبت به قسمت‌های دیگر خود دارد. هود مناسب برای لنزهای زوم، هودی است که دهانه انتهایی آن کمی منحنی شکل است. این منحنی‌ها برش‌هایی هستند که به محدوده زوم لنز بستگی دارند و به گونه‌ای طراحی میشوند که در فاصله کانونی کم یا واید، لبه‌های هود در گوشه‌های تصویر دیده نشود. لوله ای بودن هود در همه لنزهای پرایم دیده میشود و هودهای منحنی دار یا گلبرگی مخصوص لنزهای زوم است.
آیا هود لنز واقعا کمکی میکند؟
هود لنز کمک خواهد کرد به جلوگیری از ورود نور که به طور مستقیم به لنز می تابد و باعث میشود که بازتاب نور نسبت به زاویه Optimal کمتر شود. این نور برای سنسور اصلا چیز خوبی نیست و باعث ایجاد یک سری دوایر رنگی روی تصویر می شود که معمولا شبیه یک شش ضلعی یا هشت ضلعی می باشد. وقتی که نور به طور مستقیم به لنز می رسد باعث ایجاد پراکندگی در نور میشود.
یک هود لنز خوب اغلب محکم و سطح داخلی آن از جنس نمد می‌باشد. این بخش نمدی که در داخل هود لنز قرار میگیرد مانع ورود قسمت اعظم مقدار نور تابشی به لنز می شود (هودهای از جنس نمد در مقایسه با هود پلاستیکی به کاهش بیشتر بازتاب نور کمک میکند). اما منحنی های موجود در هود لنز زوم باعث می شود که در برخی فواصل کانونی، در مقایسه با هود لنز ثابت، تاثیر جلوگیری از تابش نور کاهش یابد و نور به لنز نرسد؛ اما باز هم وجود یک هود ضروری است.
با این حال، گاهی استفاده از هود هیچ تاثیری ندارد. مثلا وقتی که خورشید (یا منبع نوری) به طور مستقیم به لنز می تابد هود لنز نمی تواند هیچ کمکی کند و فلر نور به وجود می آید. البته باز در همین حال نیز هود می تواند به کاهش نور اضافی که از اشیاء (پنجره، دیوارهای سفید و غیره) منعکس می شود کمک کند و آن را به حداقل برساند.
به طور کلی، استفاده از هود لنز همیشه توصیه میشود؛ چرا که ممکن است گاهی کاور و یا کیف محافظ دوربین همراهتان نباشد، از این رو هود محافظ خوبی برای لنز خواهد بود. اما اگر هود خود را موقتا گم کردید و یا همراه نداشتید میتوانید به راحتی از دست خود یا یک کتاب یا هر شی دیگری شبیه به آنها استفاده کنید و بازتاب نور را کاهش دهید و از ایجاد فلر جلوگیری کنید.
به طور کلی استفاده از هود باعث میشود نور تابشی به لنز پخش و منعکس نشود و فلر لنز تا حد ممکن کاهش یابد. فلر تنها هنگامی ایجاد میشود که نور از یک منبع فوق العاده نورانی مانند خورشید به لنز بتابد.
هنگام عکاسی همیشه منبع نور پشت عکاس قرار ندارد و برای همین باید هود لنز همراه داشت تا از تابش مستقیم نور به لنز جلوگیری شود.
فلر لنز
قسمتی از نور تابشی به قسمت شیشه ای جلو لنز بازتاب و قسمتی به دورن لنز ورود پیدا میکند، پخش و منعکس و باعث کاهش کنتراست و اشباع رنگ میشود و در نهایت تصویری بدون کیفیت و مصنوعی را ارائه میدهد. این حالت به شکل چندضلعی و دایره های نور در تصویر مشاهده میشوند.
تولیدکنندگان لنز برای محافظت لنز از خراش و انعکاس داخلی نور کاورها و پوشش هایی را نیز تولید میکنند اما هنگامی که نور درست مقابل لنز قرار میگیرد بهترین پوشش ها هم نمیتوانند از ایجاد فلر لنز جلوگیری کنند.
هنگامی که نور مستقیم به لنز نتابد فلر کمتر قابل مشاهده است، اما کنتراست، به ویژه هنگام استفاده از لنزهای بی کیفیت، در تصاویر کاهش می یابد.
لنزهای واید بیشتر در معرض فلر هستند زیرا آنها دارای زاویه دید بیشتری هستند. لنزهای Fish-eye نیز آسیب پذیرترند زیرا هودها به خوبی روی آنها نصب نمیشوند و این لنزها خودشان دارای هودهایی هستند که بسیار کوتاه هستند و تاثیر چندانی برای جلوگیری از تابش نور بر لنز ندارند.
لنزهای زوم با داشتن اجزا و سطوح داخلی بیشتر نور را بیشتر پخش و منعکس میکنند و از این رو معمولا بیشتر از لنزهای پرایم در معرض فلر قرار میگیرند. استفاده از فیلتر به ویژه در نور زیاد نیز باعث ایجاد فلر و تصاویر بسیار روشن میشود.
فلر میتواند بر اثر انکسار داخلی سنسور تصویر نیز ایجاد شود. گاهی افکت فلر عمدا برای ایجاد حس دراما و واقعیت به گیم های ویدئویی و کامپیوتری اضافه میشود. بسیاری از برنامه های گرافیکی شامل الگوهایی به شکل چندضلعی و یا حلقه های نور هستند که با استفاده از تکنولوژی های ray tracing (رهگیری نور) بر اساس موقعیت نور دارای حرکت هستند و تغییر میکنند.
نقش هود لنز
اولین اهمیت استفاده از هود جلوگیری از تابش مستقیم نور به لنز است. عکاسان استدیو به ندرت نگران ایجاد فلر لنز هستند زیرا انها میتوانند مسیر تابش نور را با استفاده از اتصال نورگیرهایی مانند gobo (پارچه یا پرده های سیاه رنگ) و یا barn door (سایه افکن یا نورگیر دروازه ای) به منابع نور برای جلوگیری از پخش شدگی و تابش نور به قسمت هایی که مورد نیاز نیست کنترل کنند.
هودها نیز عینا همین کار را انجام میدهند با این تفاوت که هودها با نصب به لنز قابل حمل هستند و برای استفاده در برابر منابع نوری مانند خورشید مناسب و قابل کنترل هستند.
علاوه بر کاهش اثر فلر، هودها میتوانند لنز را در برابر آسیب های فیزیکی و نیز اثر انگشت و لکه که باعث کاهش کیفیت تصویر میشود محافظت کنند. نقش دیگر هود حفاظت لنز در برابر خراش های ناشی از شاخه درختان و یا افتادن لنز از دستتان است؛ هود لنزهای تله بلندتر لنز را در برابر باران، گرد و غبار محافظت میکند.
برخی از مردم به جای هود از فیلترهای UV برای لنز استفاده میکنند. این فیلترها از شیشه های باکیفیت ساخته شده اند و به راحتی بر روی لنز نصب میشوند، اما باعث کاهش کیفیت تصویر میشوند. به علت انعکاس نور بین سطوح داخلی و خارجی فیلتر، ممکن است باعث ایجاد تصاویر فوق العاده نورانی شوند.
متاسفانه، اغلب عکاسان حرفه ای چندان اعتقادی به استفاده از هود ندارند، زیرا نصب هود زمان بر است و همچنین باعث افزایش وزن و ارتفاع لنز میشوند و نیز فضای زیادی در کیف دوربین اشغال میکنند.
تولیدکنندگان لنز اغلب همراه با لنزهای گران قیمت هود مناسب آن را نیز تولید میکنند اما درمورد لنزهای ارزان قیمت تر این گونه نیست. اکثر هودها پلاستیکی هستند و برخی از آنها از آلومینیوم سبک ساخته میشوند که البته هزینه بیشتری نیاز دارد.
بسته به جنس و سایز هود قیمت ان نیز متفاوت است. البته تفاوت قیمت زیادی بین هودهای پلاستیکی و آلومینیومی نیست. استفاده از لنزهای پلاستیکی به دلیل قیمت پایین تر و اجزای داخلی فلزی رایج تر است.
در واقع هودهای پلاستیکی مدرن غول پیکر هستند و در مقایسه با هودهای فلزی در معرض آسیب کمتری قرار دارند. به علاوه، احتمال خراش هودهای پلاستیکی کمتر از هودهای فلزی به ویژه به رنگ مشکی است.
طراحی هودها
تمامی هودها باید به گونه ای طراحی و ساخته شوند که میدان دید لنز را کاور کنند و به خوبی بر روی لنز جفت و نصب شوند. شکل هودها متفاوت است: استوانه ای، مخروطی، به شکل گل و یا گلبرگ.
هودهای مستطیل شکل به دلیل شکلشان به خوبی با فریم جفت میشوند. برای لنزهای واید پرایم باید از هودهای بلندتر بدون اینکه زاویه دید مسدود شود و یا باعث ایجاد ویگنتینگ شوند، استفاده کرد. به هر حال برای خرید هود باید دقت لازم را داشته باشید.
تولیدکنندگان از جفت نشدن برخی از هودها با برخی از لنزها آگاه هستند پس باید هودهایی را تولید کنند که به راحتی با لنز جفت شود.
نکات کاربردی
اگر فضای درون کیف دوریین شما کم است هود را برعکس بر روی لنز ببندید تا فضای کمتری اشغال کند، اما فراموش نکنید قبل از استفاده از دوربین عکاسی هود را به طورصحیح نصب کنید. اگر دوربین عکاسی را با هود نصب شده بر روی لنز درون کیف حمل میکنید آن را به گونه ای دورن کیف قرار دهید که در صورت نیاز بتوانید سریع درآورده و عکس خود را بگیرید. البته دورن کیف دوربین عکاسی خبری از گرد و غبار نیست و میتوانید در لنز را نیز بردارید.
هودهای گلبرگی و مستطیلی شکل نباید با لنزهای زومی استفاده شود که قسمت جلوی لنز همزمان با تغییر فاصله کانونی میچرخد، زیرا قسمتی از تصویر را مسدود میکنند. بهتر است با این لنزها از هودهای مخروطی و استوانه ای استفاده شود.
هودها باید به خوبی بر روی لنز جفت و نصب شوند. بهتر است هودهای Screw-in با دقت نصب کنید تا اینکه به راحتی بتوانید باز کنید. هودهایی که محکم بسته میشوند ممکن است باز کردن آنها نیاز به یک اهل فن داشته باشد که البته هزینه هم دارد.
اگر هود آنقدر محکم بسته شده بود که نتوانستید باز کنید کمی روغن بدن بر روی شیارهای هود بزنید اما مواظب باشید دست چرب خود را به شیشه لنز نزنید. استفاده از روغن باعث میشود از این به بعد هود به راحتی باز و بسته شود.
هودهای DIY (Do-It-Yourself: از تولید به مصرف)
اگر هزینه خرید هود را ندارید و یا هود مورد نیازتان را پیدا نمیکنید بهتر است خودتان دست به کار شوید. دو وبسایت انگلیسی آموزش طراحی و ساخت هود را در اختیار شما قرار میدهند. تولیدکنندگان هودهای مناسب دوربین های Canon, Nikon, Pentax, Sigma, Tamron و Tokina را تولید کرده اند. برای دوربین Olympus تنها هود لنزZuiko 4/3 ساخته شده است. هودهای لنز دوربین های سری Fujifilm’s X و Micro 4/3 جز این لیست قرار ندارند. انتظار نداشته باشید لنزهای تازه تولید شده نیز جز این لیست قرار داشته باشند.